iti
4 April 2025
ਆਈਟੀਆਈ ਵੈਲਡਰ ਟਰੇਡ ਸਿਲੇਬਸ (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ)
ਆਈਟੀਆਈ ਵੈਲਡਰ ਟਰੇਡ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦਾ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ, ਜੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (ਐਨਸੀਵੀਟੀ) ਦੁਆਰਾ ਕਰਾਫਟਸਮੈਨ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸਕੀਮ (ਸੀਟੀਐਸ) ਅਧੀਨ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਰਸ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੈਲਡਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤੂ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ, ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਵਰਗੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੈਲਡਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾ ਸਕਣ। ਸਿਲੇਬਸ ਦੋ ਸਮੈਸਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਰ ਇੱਕ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਗਿਆਨ, ਵਿਹਾਰਕ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਯੋਗਤਾ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਕੋਰਸ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵੇਰਵਾ
- ਮਿਆਦ: 1 ਸਾਲ (2 ਸਮੈਸਟਰ)
- ਯੋਗਤਾ: ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ (ਕੁਝ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਨਾਲ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਜ਼ਰੂਰੀ)
- ਉਦੇਸ਼: ਗੈਸ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਵੈਲਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵੈਲਡਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ, ਜੋ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵੈਲਡਿੰਗ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਣ।
ਸਿਲੇਬਸ ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵੰਡ
1. ਟਰੇਡ ਥਿਊਰੀ (ਸਿਧਾਂਤਕ ਗਿਆਨ)
ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਮੈਸਟਰ 1
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
- ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੈਲਡਿੰਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਗੈਸ, ਆਰਕ ਅਤੇ ਰੈਜ਼ਿਸਟੈਂਸ ਵੈਲਡਿੰਗ।
- ਵੈਲਡਰ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਸੰਦ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਟਰਾਂਸਫਾਰਮਰ, ਜਨਰੇਟਰ ਅਤੇ ਰੈਕਟੀਫਾਇਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਕੰਮ।
- ਗੈਸ ਵੈਲਡਿੰਗ ਉਪਕਰਣ: ਰੈਗੂਲੇਟਰ, ਹੋਜ਼, ਟਾਰਚ ਅਤੇ ਨੋਜ਼ਲ।
- ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡ: ਕਿਸਮਾਂ, ਕੰਮ ਅਤੇ ਕੋਡਿੰਗ (ਜਿਵੇਂ, AWS ਮਿਆਰ)।
- ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਿਅਵਸਾਇਕ ਖਤਰੇ (ਅੱਗ, ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਝਟਕਾ, ਧੂੰਆਂ)।
- ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣ (PPE): ਵੈਲਡਿੰਗ ਹੈਲਮੈਟ, ਦਸਤਾਨੇ, ਏਪਰਨ।
- ਅੱਗ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਸੜਨ/ਸੱਟ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਤਾ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ
- ਆਕਸੀ-ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਕਟਿੰਗ: ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ।
- ਸ਼ੀਲਡਡ ਮੈਟਲ ਆਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ (SMAW): ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡ ਚੋਣ।
- ਧਾਤੂ ਦੇ ਗੁਣ: ਫੈਰਸ ਅਤੇ ਨਾਨ-ਫੈਰਸ ਧਾਤੂ, ਗਰਮੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ।
- ਬੁਨਿਆਦੀ ਧਾਤੂ ਵਿਗਿਆਨ
- ਧਾਤੂ ਦੀ ਵੈਲਡੇਬਿਲਿਟੀ: ਸਟੀਲ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ, ਤਾਂਬਾ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਦਾ ਧਾਤੂ ਬਣਤਰ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ (ਵਿਗਾੜ, ਤਣਾਅ)।
ਸਮੈਸਟਰ 2
- ਉੱਨਤ ਵੈਲਡਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ
- ਗੈਸ ਮੈਟਲ ਆਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ (GMAW/MIG): ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ।
- ਗੈਸ ਟੰਗਸਟਨ ਆਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ (GTAW/TIG): ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ।
- ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਆਰਕ ਕਟਿੰਗ ਅਤੇ ਵੈਲਡਿੰਗ: ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ।
- ਵੈਲਡ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ
- ਕਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਛੇਦ, ਦਰਾਰ, ਅਧੂਰੀ ਜੁੜਾਈ।
- ਵੈਲਡ ਕਮੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਨਿਵਾਰਨ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਪੋਜੀਸ਼ਨ
- ਫਲੈਟ, ਹਰੀਜ਼ੌਂਟਲ, ਵਰਟੀਕਲ ਅਤੇ ਓਵਰਹੈੱਡ ਵੈਲਡਿੰਗ ਪੋਜੀਸ਼ਨ।
- ਮਲਟੀ-ਪਾਸ ਵੈਲਡਿੰਗ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ।
- ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਯੰਤਰਣ
- ਵੈਲਡ ਦਾ ਦਿੱਖ ਨਿਰੀਖਣ।
- ਗੇਜ ਅਤੇ ਨਾਨ-ਡਿਸਟ੍ਰਕਟਿਵ ਟੈਸਟਿੰਗ (NDT) ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ।
- ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ
- ਨਿਰਮਾਣ, ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਅਤੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਵੈਲਡਿੰਗ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਤੇ ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟ ਪੜ੍ਹਨਾ।
2. ਟਰੇਡ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ (ਹੱਥੀਂ ਹੁਨਰ)
ਵਿਹਾਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ ਮੁਹਾਰਤ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਮੈਸਟਰ 1
- ਬੁਨਿਆਦੀ ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਭਿਆਸ
- ਆਕਸੀ-ਐਸੀਟੀਲੀਨ ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਕਟਿੰਗ ਉਪਕਰਣ ਸੈੱਟ ਕਰਨਾ।
- ਮਾਈਲਡ ਸਟੀਲ ਪਲੇਟ ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਬੇਵਲ ਕਟਿੰਗ।
- ਗੈਸ ਵੈਲਡਿੰਗ ਨਾਲ ਫਿਲਰ ਰਾਡ ਨਾਲ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬੀਡ ਚਲਾਉਣਾ।
- ਆਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ ਹੁਨਰ
- SMAW ਨਾਲ ਆਰਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਬੀਡ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ।
- ਫਲੈਟ ਪੋਜੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਟ ਜੁਆਇੰਟ ਅਤੇ ਲੈਪ ਜੁਆਇੰਟ।
- ਮਾਈਲਡ ਸਟੀਲ ਪਲੇਟ ਤੇ ਫਿਲੇਟ ਵੈਲਡ।
- ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਕੰਮ ਦੌਰਾਨ PPE ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ।
- ਗੈਸ ਸਿਲੰਡਰ ਅਤੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣਾ।
- ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ (ਜਿਵੇਂ, ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣਾ)।
- ਧਾਤੂ ਤਿਆਰੀ
- ਧਾਤੂ ਸਤਹਿ ਦੀ ਸਫਾਈ ਅਤੇ ਕਿਨਾਰਾ ਤਿਆਰੀ।
- ਸਟੀਲ ਰੂਲ, ਸਕੁਐਰ ਅਤੇ ਪੰਚ ਨਾਲ ਮਾਪ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਬੰਦੀ।
ਸਮੈਸਟਰ 2
- ਉੱਨਤ ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਭਿਆਸ
- MIG ਵੈਲਡਿੰਗ: ਮਾਈਲਡ ਸਟੀਲ ਤੇ ਬਟ, ਲੈਪ ਅਤੇ ਫਿਲੇਟ ਜੁਆਇੰਟ।
- TIG ਵੈਲਡਿੰਗ: ਸਟੇਨਲੈਸ ਸਟੀਲ ਅਤੇ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਪਤਲੀ ਸ਼ੀਟ ਤੇ ਫਿਊਜ਼ਨ ਵੈਲਡ।
- ਪਾਈਪ ਵੈਲਡਿੰਗ: ਹਰੀਜ਼ੌਂਟਲ ਪੋਜੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਿੰਗਲ V-ਬਟ ਜੁਆਇੰਟ।
- ਕਟਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ
- ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਤੂਆਂ ਤੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਆਰਕ ਕਟਿੰਗ।
- ਸਟੀਲ ਪਲੇਟ ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਆਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਕਟਿੰਗ।
- ਵੈਲਡ ਟੈਸਟਿੰਗ
- ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਟੈਸਟਿੰਗ ਲਈ ਨਮੂਨੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ (ਜਿਵੇਂ, ਬੈਂਡ ਟੈਸਟ)।
- ਵੈਲਡ ਕਮੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ।
- ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਕੰਮ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਛੋਟੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ (ਜਿਵੇਂ, ਫਰੇਮ, ਗਰਿੱਲ) ਬਣਾਉਣਾ।
- ਘਸੇ ਹੋਏ ਧਾਤੂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ।
3. ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਗਣਨਾ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ
ਵੈਲਡਿੰਗ ਲਈ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਆਧਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਮਾਪ ਅਤੇ ਗਣਨਾ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੰਬਾਈ, ਖੇਤਰਫਲ ਅਤੇ ਆਇਤਨ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ।
- ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡ ਖਪਤ ਅਤੇ ਵੈਲਡਿੰਗ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਣਨਾ।
- ਜਿਓਮੈਟਰੀ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਜੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਕੋਣ ਅਤੇ ਆਕਾਰ (ਜਿਵੇਂ, V-ਗਰੂਵ, ਫਿਲੇਟ)।
- ਵੈਲਡ ਪੋਜੀਸ਼ਨਿੰਗ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤ੍ਰਿਕੋਣਮਿਤੀ।
- ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਕਲਪ
- ਧਾਤੂਆਂ ਤੇ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਗੈਸ (ਆਕਸੀਜਨ, ਐਸੀਟੀਲੀਨ) ਦੇ ਗੁਣ।
4. ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਡਰਾਇੰਗ
ਤਕਨੀਕੀ ਡਰਾਇੰਗ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਰਜਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਬੁਨਿਆਦੀ ਡਰਾਇੰਗ ਹੁਨਰ
- ਡਰਾਇੰਗ ਸੰਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ: ਸਕੇਲ, ਕੰਪਾਸ, ਪ੍ਰੋਟਰੈਕਟਰ।
- ਸਧਾਰਣ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਆਰਥੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਕ
- BIS/ISO ਮਿਆਰ ਅਨੁਸਾਰ ਵੈਲਡਿੰਗ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਮਝਣਾ।
- ਵੈਲਡ ਜੁਆਇੰਟ ਦਾ ਸਕੈਚਿੰਗ (ਬਟ, ਫਿਲੇਟ, ਲੈਪ)।
- ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟ ਪੜ੍ਹਨਾ
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਕੰਮ ਲਈ ਨਿਰਮਾਣ ਡਰਾਇੰਗ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ।
- ਵੈਲਡਡ ਅਸੈਂਬਲੀ ਦੇ ਸੈਕਸ਼ਨਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਖਿੱਚਣਾ।
5. ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਯੋਗਤਾ ਹੁਨਰ
ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਸਾਫਟ ਸਕਿੱਲ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੰਚਾਰ ਹੁਨਰ
- ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਅਤੇ ਸਹਿਕਰਮੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਕੰਮ ਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਲਿਖਣਾ।
- ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ
- ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਟੀਮਵਰਕ।
- ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਉੱਦਮੀਤਾ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਗੱਲਾਂ।
- ਆਈਟੀ ਸਾਖਰਤਾ
- ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਸਰੋਤਾਂ ਲਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਤੋਂ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ।
ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ
- ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ: ਸਮੈਸਟਰ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ।
- ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ: ਸਫਲ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਐਨਸੀਵੀਟੀ ਤੋਂ ਨੈਸ਼ਨਲ ਟਰੇਡ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ (NTC) ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਭਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
- ਮੁਲਾਂਕਣ: ਵਿਹਾਰਕ ਟੈਸਟ (ਜਿਵੇਂ, ਵੈਲਡ ਗੁਣਵੱਤਾ), ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਮੁਲਾਂਕਣ ਸ਼ਾਮਲ।
ਕਰੀਅਰ ਮੌਕੇ
- ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ, ਨਿਰਮਾਣ, ਸ਼ਿਪਬਿਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੈਲਡਰ।
- ਤਜਰਬੇ ਨਾਲ ਵੈਲਡਿੰਗ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਜਾਂ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਮੌਕੇ।
- ਫੈਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਰਾਹੀਂ ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ।
ਨੋਟ
- ਇਹ ਸਿਲੇਬਸ ਨਵੀਨਤਮ ਐਨਸੀਵੀਟੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾ ਜਾਂ ਰਾਜ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸਭ ਤੋਂ ਅਪਡੇਟ ਸੰਸਕਰਣ ਲਈ, ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਆਫ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (DGT) ਵੈੱਬਸਾਈਟ (dgt.gov.in) ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਕ ਆਈਟੀਆਈ ਨੂੰ ਵੇਖੋ।
Trade Type
- 12 views