इलेक्ट्रिसियन (Electrician)

⚙️ ITI ट्रेड: इलेक्ट्रिसियन (Electrician)

📘 कोर्स परिचय

"इलेक्ट्रिसियन" ट्रेड दुई वर्षे व्यावसायिक तालिम हो जुन Craftsman Training Scheme (CTS) अन्तर्गत National Council for Vocational Training (NCVT) द्वारा सञ्चालित हुन्छ।
यो तालिमले विद्यार्थीहरूलाई बिजुली जडान, मर्मत, र परीक्षण गर्ने दक्षता प्रदान गर्छ। प्रशिक्षार्थीहरू निम्न पेशाहरूको लागि तयार हुन्छन्:
🔌 Electrician | 🔧 Wireman | ⚡ Electrical Technician

📚 मुख्य विषयहरू:

• ट्रेड थ्योरी

• व्यावहारिक कार्य (प्राक्टिकल)

• गणित र विज्ञान

• इन्जिनियरिङ ड्रइङ

• रोजगारी कौशल (Employability Skills)

🧠 1. ट्रेड थ्योरी (Trade Theory)

यो भागमा विद्युत प्रणाली, उपकरण, र सुरक्षा सम्बन्धी सैद्धान्तिक ज्ञान दिइन्छ।

🔹 पहिलो वर्ष (Year 1)

🔌 इलेक्ट्रिसियन ट्रेड परिचय

• ट्रेडको महत्त्व र कार्य क्षेत्र

• विभिन्न उद्योगहरूमा इलेक्ट्रिसियनको भूमिका

⚡ विद्युतको आधारभूत ज्ञान

• करेन्ट, भोल्टेज, प्रतिरोध, शक्ति

• ओहम्स नियम र यसको प्रयोग

• सिरिज र समानान्तर सर्किट

🧰 उपकरणहरू र प्रयोग

• ह्याण्ड टुल: प्लायर, स्क्रू ड्राइभर, टेस्टर

• पावर टुल: ड्रिल, ग्राइन्डर

🔌 वायरिङ प्रणाली

• घरेलु 🏠, व्यापारिक 🏢 र औद्योगिक 🏭 वायरिङ

• केबल, कन्डक्टर र इन्सुलेटरको चयन

• स्विच, सकेट, जङ्सन बक्स

⚠️ सुरक्षा अभ्यासहरू

• विद्युतीय दुर्घटना रोकथाम

• PPE: ग्लोभ्स, हेल्मेट, जुत्ता

• विद्युत दुर्घटनाको प्राथमिक उपचार

🔋 विद्युत घटकहरू

• रेसीस्टर, क्यापेसिटर, इन्डक्टर

• फ्युज, सर्किट ब्रेकर, रिलेको कार्य प्रणाली

🔍 मापन उपकरणहरू

• मल्टिमिटर, एम्पीयर मिटर, भोल्ट मिटर

• विद्युत मानहरूको मापन

🔹 दोस्रो वर्ष (Year 2)

🔁 उन्नत विद्युत प्रणाली

• AC/DC को आधार, सिंगल र थ्री-फेज

• ट्रान्सफर्मर: प्रकार, संरचना, प्रयोग

• मोटरहरू: DC, Induction, Synchronous

⚡ बिजुली वितरण प्रणाली

• घरेलु र औद्योगिक आपूर्ति

• अर्थिङ प्रणाली: प्लेट र पाइप

• लोड गणना र ऊर्जा संरक्षण

⚙️ विद्युत मशीनहरू

• जेनेरेटर: बनावट र सञ्चालन

• मोटर कन्ट्रोल सर्किट र स्टार्टर

🌞 नवीकरणीय ऊर्जा प्रणाली

• सोलार र वायु ऊर्जाको आधार

• सोलार प्यानल र इनभर्टर जडान

🔧 मर्मत र समस्या समाधान

• विद्युत उपकरणहरूको प्राविधिक जाँच

• वायरिङ र मशीनमा भएको समस्या पत्ता लगाउने तरिका

📏 नियम र मापदण्डहरू

• भारतीय विद्युत नियमहरू

• उर्जा दक्षता मापदण्ड र लेबलिङ

🛠️ 2. व्यावहारिक कार्य (Trade Practical)

📅 पहिलो वर्ष

• ह्याण्ड टुलको प्रयोग

• सामान्य वायरिङ अभ्यास

• अर्थिङ जडान र परीक्षण

• सर्किटको निर्माण र परीक्षण

📅 दोस्रो वर्ष

• थ्री-फेज वायरिङ

• मोटर कन्ट्रोल सर्किट स्थापना

• मोटर र ट्रान्सफर्मरको खोल्ने र जोड्ने अभ्यास

• सोलार प्यानल जडान

• घरेलु उपकरणहरूको मर्मत

• प्रोजेक्ट कार्य: पूर्ण घरेलु वायरिङ प्रणाली डिजाइन र कार्यान्वयन

🔢 3. गणना र विज्ञान (Workshop Calculation & Science)

• पावर, ऊर्जा, लोड गणना

• प्रतिरोध, क्यापेसिट्यान्स, इन्डक्ट्यान्स

• चुम्बकत्व, विद्युत चुम्बकीय प्रेरणा

📐 4. इन्जिनियरिङ ड्रइङ

• विद्युतीय प्रतीक र सिंगल लाइन डायग्राम

• मोटर र ट्रान्सफर्मर वाइन्डिङ डिजाइन

💼 5. रोजगारी कौशल (Employability Skills)

• 💬 संप्रेषण कौशल – ग्राहक, सुपरभाइजर सँग संवाद

• ⏰ समय व्यवस्थापन, टीमवर्क, समस्या समाधान

📘 कोर्स सारांश

• ⏳ अवधि: 2 वर्ष (4 सेमेस्टर, 6/6 महिनाको)

• 🎓 योग्यता: गणित र विज्ञानसहित कक्षा 10 पास

• 🎯 उद्देश्य: विद्युत जडान, मर्मत र परीक्षणको दक्षता विकास

📌 नोट: यो पाठ्यक्रम NCVT मापदण्ड अनुसार तयार पारिएको हो। नवीनतम संस्करणका लागि DGT वेबसाइट वा स्थानीय ITI सँग सम्पर्क गर्नुहोस्।