iti
6 April 2025
ITI "ਫਿੱਟਰ" ਦਾ ਸਿਲੇਬਸ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ)
ਇਹ ਦੋ ਸਾਲ ਦਾ ਕੋਰਸ ਹੈ, ਜੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (NCVT) ਦੁਆਰਾ ਕਰਾਫਟਸਮੈਨ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸਕੀਮ (CTS) ਅਧੀਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਕੈਨੀਕਲ ਹਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨੂੰ ਜੋੜਨ, ਫਿੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਫਿੱਟਰ, ਮਸ਼ੀਨ ਅਸੈਂਬਲਰ ਜਾਂ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨ ਵਰਗੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਸਕਣ। ਸਿਲੇਬਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਿੱਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਥਿਊਰੀ (Trade Theory)
- ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ (Trade Practical)
- ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਕੈਲਕੁਲੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ (Workshop Calculation and Science)
- ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਡਰਾਇੰਗ (Engineering Drawing)
- ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਹੁਨਰ (Employability Skills)
ਸਿਲੇਬਸ ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵੇਰਵਾ:
1. ਥਿਊਰੀ (Trade Theory)
ਇਹ ਹਿੱਸਾ ਫਿੱਟਿੰਗ, ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾ ਸਾਲ
- ਫਿੱਟਰ ਟ੍ਰੇਡ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
- ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟਰ ਟ੍ਰੇਡ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਦਾਇਰਾ।
- ਅਸੈਂਬਲੀ, ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ।
- ਮੁੱਢਲੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਅਭਿਆਸ
- ਹੱਥ ਔਜ਼ਾਰ: ਹਥੌੜਾ, ਛੇਨੀ, ਫਾਈਲ, ਹੈਕਸਾ—ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ।
- ਮਾਪਣ ਔਜ਼ਾਰ: ਵਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ, ਮਾਈਕਰੋਮੀਟਰ, ਗੇਜ—ਸਟੀਕਤਾ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ।
- ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਉਣ ਔਜ਼ਾਰ: ਪੰਚ, ਸਕ੍ਰਾਈਬਰ, ਡਿਵਾਈਡਰ।
- ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਗੁਣ
- ਫੈਰਸ ਧਾਤੂ: ਲੋਹਾ, ਸਟੀਲ—ਗੁਣ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ।
- ਗੈਰ-ਫੈਰਸ ਧਾਤੂ: ਤਾਂਬਾ, ਅਲਮੀਨੀਅਮ, ਪਿੱਤਲ—ਵਰਤੋਂ।
- ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਇਲਾਜ: ਐਨੀਲਿੰਗ, ਸਖਤ ਕਰਨਾ, ਟੈਂਪਰਿੰਗ।
- ਫਿੱਟਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ
- ਫਾਈਲਿੰਗ, ਆਰੀ, ਡਰਿਲਿੰਗ, ਟੈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਰੀਮਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ।
- ਫਿੱਟ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਕਲੀਅਰੈਂਸ, ਇੰਟਰਫੇਰੈਂਸ, ਟਰਾਂਜ਼ੀਸ਼ਨ।
- ਫਾਸਟਨਰ: ਬੋਲਟ, ਨਟ, ਪੇਚ, ਰਿਵੇਟ—ਚੋਣ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ।
- ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸ
- ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਚਸ਼ਮੇ, ਦਸਤਾਨੇ ਵਰਗੇ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ (PPE) ਦੀ ਵਰਤੋਂ।
- ਅੱਗ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ।
- ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਰਤੋਂ।
- ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ
- ਲੇਥ, ਡਰਿਲਿੰਗ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਈਂਡਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ: ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਕੰਮ।
- ਪਾਵਰ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: ਬੈਲਟ, ਗੀਅਰ, ਚੇਨ।
ਦੂਜਾ ਸਾਲ
- ਉੱਨਤ ਫਿੱਟਿੰਗ
- ਸਟੀਕ ਫਿੱਟਿੰਗ: ਸਕ੍ਰੈਪਿੰਗ, ਲੈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਸਤਹਿ ਦੀ ਫਿਨਿਸ਼ਿੰਗ।
- ਮਕੈਨੀਕਲ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਅਸੈਂਬਲੀ: ਬੇਅਰਿੰਗ, ਸ਼ਾਫਟ, ਕਪਲਿੰਗ।
- ਮਸ਼ੀਨ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ
- ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦਾ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਖਰਾਬੀ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ।
- ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ: ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ।
- ਖਰਾਬੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਤਕਨੀਕਾਂ।
- ਨਿਊਮੈਟਿਕ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਸਿਸਟਮ
- ਨਿਊਮੈਟਿਕਸ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਿਧਾਂਤ: ਏਅਰ ਕੰਪ੍ਰੈਸਰ, ਵਾਲਵ, ਸਿਲੰਡਰ।
- ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕਸ: ਪੰਪ, ਐਕਚੂਏਟਰ, ਤਰਲ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਜੋੜਨ
- ਆਰਕ ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵੈਲਡਿੰਗ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ।
- ਸੋਲਡਰਿੰਗ ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਜ਼ਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ।
- ਕੁਆਲਿਟੀ ਕੰਟਰੋਲ
- ਜਾਂਚ ਦੇ ਤਰੀਕੇ: ਨਜ਼ਰੀ, ਮਾਪੀ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਤਮਕ ਜਾਂਚ।
- ਕੁਆਲਿਟੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੇਜ ਅਤੇ ਕੰਪੇਅਰੇਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ।
- ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ
- ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ, ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ।
- ਅਸੈਂਬਲੀ ਡਰਾਇੰਗ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਸਮਝਣਾ।
2. ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ (Trade Practical)
ਇਹ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਹਿੱਸਾ ਫਿੱਟਿੰਗ ਅਤੇ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਵਿੱਚ ਹੱਥੀਂ ਹੁਨਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾ ਸਾਲ
- ਮੁੱਢਲੇ ਫਿੱਟਿੰਗ ਹੁਨਰ
- ਸਮਤਲ ਸਤਹਿ ਨੂੰ ਫਾਈਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਟਰਾਈ ਸਕੁਏਅਰ ਨਾਲ ਸਮਤਲਤਾ ਜਾਂਚੋ।
- ਹੈਕਸਾ ਅਤੇ ਛੇਨੀ ਨਾਲ ਧਾਤ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟੋ।
- ਮੋਰੀਆਂ ਡਰਿਲ ਕਰੋ, ਥਰੈਡ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਸਮੂਥ ਫਿਨਿਸ਼ ਲਈ ਰੀਮ ਕਰੋ।
- ਮਾਪਣ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਉਣਾ
- ਵਰਨੀਅਰ ਕੈਲੀਪਰ, ਮਾਈਕਰੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਹਾਈਟ ਗੇਜ ਨਾਲ ਸਟੀਕ ਮਾਪ।
- ਸਕ੍ਰਾਈਬਰ ਅਤੇ ਡਿਵਾਈਡਰ ਨਾਲ ਲਕੀਰਾਂ, ਕੋਣ ਅਤੇ ਵਕਰ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ।
- ਅਸੈਂਬਲੀ ਅਭਿਆਸ
- ਬੋਲਟ, ਨਟ ਅਤੇ ਕੀਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਾਦੇ ਹਿੱਸੇ ਜੋੜੋ।
- ਹਾਊਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬੇਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਬੁਸ਼ ਫਿੱਟ ਕਰੋ।
- ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸ
- ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ PPE ਵਰਤੋ।
- ਛੋਟੀਆਂ ਸੱਟਾਂ ਅਤੇ ਸੜਨ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ।
ਦੂਜਾ ਸਾਲ
- ਉੱਨਤ ਫਿੱਟਿੰਗ
- ਸਟੀਕ ਫਿੱਟ ਲਈ ਸਕ੍ਰੈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਲੈਪਿੰਗ ਕਰੋ।
- ਪੇਚੀਦਾ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਗੀਅਰਬਾਕਸ, ਪੰਪ) ਜੋੜੋ ਅਤੇ ਖੋਲ੍ਹੋ।
- ਮਸ਼ੀਨ ਸੰਚਾਲਨ
- ਫੇਸਿੰਗ, ਟਰਨਿੰਗ ਅਤੇ ਥਰੈਡਿੰਗ ਲਈ ਲੇਥ ਚਲਾਓ।
- ਔਜ਼ਾਰ ਤਿੱਖੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਤਹਿ ਫਿਨਿਸ਼ ਲਈ ਗ੍ਰਾਈਂਡਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਰਤੋ।
- ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਕੰਮ
- ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਚਿਕਨਾਈ ਦਿਓ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਹਿੱਸੇ ਬਦਲੋ।
- ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਿੱਚ ਸਾਦੀਆਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਖਰਾਬੀਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰੋ।
- ਵੈਲਡਿੰਗ ਅਭਿਆਸ
- ਮੁੱਢਲੀ ਆਰਕ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵੈਲਡਿੰਗ ਜੋੜਾਂ ਕਰੋ।
- ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੇ ਸੋਲਡਰਿੰਗ ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਜ਼ਿੰਗ ਕਰੋ।
- ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਕੰਮ
- ਇੱਕ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਮਕੈਨੀਕਲ ਵਸਤੂ (ਜਿਵੇਂ ਵਾਈਸ, ਟੂਲ ਬਾਕਸ) ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਜੋੜੋ।
- ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਮਸ਼ੀਨ ਜਾਂ ਇੰਜਣ ਦੀ ਓਵਰਹਾਲਿੰਗ ਕਰੋ।
3. ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਕੈਲਕੁਲੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ (Workshop Calculation and Science)
ਇਹ ਫਿੱਟਿੰਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਗਣਨਾਵਾਂ
- ਸਮੱਗਰੀ ਲਈ ਖੇਤਰਫਲ, ਆਇਤਨ ਅਤੇ ਵਜ਼ਨ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ।
- ਫਿੱਟ ਲਈ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਕਲੀਅਰੈਂਸ ਦੀਆਂ ਗਣਨਾਵਾਂ।
- ਸਾਇੰਸ
- ਧਾਤੂਆਂ ਦੇ ਗੁਣ: ਸਖਤੀ, ਲਚਕੀਲਾਪਣ, ਖਿੱਚ।
- ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰਗੜ, ਬਲ ਅਤੇ ਦਬਾਅ।
4. ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਡਰਾਇੰਗ (Engineering Drawing)
ਇਹ ਫਿੱਟਿੰਗ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਡਰਾਇੰਗ ਹੁਨਰ ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।
- ਡਰਾਇੰਗ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਿਧਾਂਤ
- ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਆਰਥੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਅਤੇ ਆਈਸੋਮੈਟ੍ਰਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰੇਖਾਚਿੱਤਰੀ।
- ਥਰੈਡ, ਵੈਲਡ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਰਤੋ।
- ਅਸੈਂਬਲੀ ਡਰਾਇੰਗ
- ਮਕੈਨੀਕਲ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ (ਜਿਵੇਂ ਪੰਪ, ਵਾਈਸ)।
- ਫਿੱਟਿੰਗ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।
5. ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਹੁਨਰ (Employability Skills)
ਇਹ ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਹੁਨਰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੰਚਾਰ
- ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ ਅਤੇ ਟੀਮ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਚਾਰ।
- ਕਾਰਜ ਸਥਾਨ ਹੁਨਰ
- ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਟੀਮ ਵਰਕ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ।
ਕੋਰਸ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ
- ਮਿਆਦ: 2 ਸਾਲ (ਹਰ 6 ਮਹੀਨੇ ਦੇ 4 ਸਮੈਸਟਰ)
- ਯੋਗਤਾ: 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ (10+2 ਸਿਸਟਮ ਅਧੀਨ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਸਮੇਤ) ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ।
- ਉਦੇਸ਼: ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਫਿੱਟਿੰਗ, ਅਸੈਂਬਲੀ ਅਤੇ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣਾ, ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ, ਆਟੋਮੋਟਿਵ, ਨਿਰਮਾਣ ਜਾਂ ਮੇਨਟੇਨੈਂਸ ਸੈਕਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਅਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ।
ਇਹ ਸਿਲੇਬਸ NCVT ਦੇ "ਫਿੱਟਰ" ਟ੍ਰੇਡ ਦੇ ਫਰੇਮਵਰਕ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਜਾਂ ITI ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਖਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਵੀਨਤਮ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਰਜ਼ਨ ਲਈ, ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਆਫ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (DGT) ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ITI ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖੋ।
Trade Type
- 39 views