ઇલેક્ટ્રિશિયન (Electrician)

⚙️ ITI ટ્રેડ: ઇલેક્ટ્રિશિયન (Electrician)

📚 કોર્સનું પરિચય

"ઇલેક્ટ્રિશિયન" એ ૨ વર્ષની અવધિ ધરાવતો વ્યવસાયિક તાલીમકોર્સ છે, જે National Council for Vocational Training (NCVT) દ્વારા ચલાવાતા Craftsman Training Scheme (CTS) હેઠળ આવે છે. વિદ્યાર્થીઓને વિદ્યુત ઇન્સ્ટોલેશન, મેન્ટેનન્સ અને રિપેર અંગે વ્યાવસાયિક તાલીમ આપી આવી કારકિર્દીઓ માટે તૈયાર કરવામાં આવે છે:
🔌 ઇલેક્ટ્રિશિયન | 🔧 વાયર્મેન | ⚡ ઇલેક્ટ્રિકલ ટેકનિશિયન

📖 વિષયો:

• ટ્રેડ થિયરી

• ટ્રેડ પ્રેક્ટિકલ

• વર્કશોપ ગણિત અને વિજ્ઞાન

• એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગ

• રોજગાર કૌશલ્ય (Employability Skills)

🧠 ૧. ટ્રેડ થિયરી (Trade Theory)

વિદ્યુત સિસ્ટમ, સાધનો અને સલામતી અંગેના થિયરી જ્ઞાનની તાલીમ 🧾

🔹 પ્રથમ વર્ષ (Year 1)

🔌 ટ્રેડ પરિચય

• ટ્રેડનું મહત્વ અને ક્ષેત્ર

• વિવિધ ઉદ્યોગોમાં ઇલેક્ટ્રિશિયનની ભૂમિકા

⚡ મૂળભૂત વિદ્યુત જ્ઞાન (Basic Electricity)

• પ્રવાહ (Current), વિદ્યુત દબાણ (Voltage), અવરોધ (Resistance), શક્તિ (Power)

• ઓમ્સ કાનૂન અને ઉપયોગ

• સીરીઝ અને પેરલલ સર્કિટ

🧰 ઉપકરણો અને સાધનો (Tools & Equipment)

• હેન્ડ ટૂલ્સ: પ્લાયર, સ્ક્રુ ડ્રાઇવર, ટેસ્ટર

• પાવર ટૂલ્સ: ડ્રિલ, ગ્રાઇન્ડર

🔌 વાયરીંગ સિસ્ટમ્સ

• પ્રકારો: ઘરેલું 🏠, વ્યાવસાયિક 🏢, ઔદ્યોગિક 🏭

• કેબલ, કન્ડક્ટર અને ઇન્સ્યુલેટર – પસંદગી અને ગુણધર્મ

• સ્વિચ, સોકેટ, જંક્શન બોક્સ

⚠️ સલામતી વ્યવસ્થા

• ઇલેક્ટ્રિકલ હેઝાર્ડ, શોકથી બચાવ

• PPE – ગ્લોવ્સ, હેલ્મેટ, સલામત બૂટ

• ઇલેક્ટ્રિક શોક માટે ફર્સ્ટ એઇડ

🔋 વિદ્યુત ઘટકો (Electrical Components)

• રેઝિસ્ટર, કેપેસિટર, ઇન્ડક્ટર

• ફ્યુઝ, સર્કિટ બ્રેકર, રિલે

🔍 માપન સાધનો (Measuring Instruments)

• મલ્ટીમીટર, એમીટર, વોલ્ટમીટર

• વિદ્યુત પરિમાણોનું માપન

🔹 દ્વિતીય વર્ષ (Year 2)

🔁 ઉન્નત વિદ્યુત સિસ્ટમ

• AC/DC સિસ્ટમ, સિંગલ-ફેઝ અને ત્રિ-ફેઝ

• ટ્રાન્સફોર્મર: પ્રકાર અને ઉપયોગ

• મોટર: DC, ઇન્ડક્શન, સિંક્રોનસ

⚡ પાવર વિતરણ (Power Distribution)

• ઘરેલું અને ઔદ્યોગિક પાવર સપ્લાય

• પ્લેટ અને પાઈપ અર્થિંગ

• લોડ ગણતરી, ઊર્જા બચત

⚙️ વિદ્યુત મશીનો

• જનરેટર: બાંધકામ અને કામગીરી

• મોટર સ્ટાર્ટર્સ અને કંટ્રોલ સર્કિટ

🌞 અક્ષય ઊર્જા (Renewable Energy)

• સોલાર અને પવન ઊર્જાનું પરિચય

• સોલાર પેનલ અને ઇન્વર્ટર ઇન્સ્ટોલેશન

🔧 मेंटેનન્સ અને દોષ શોધ

• ઉપકરણની રિપેર અને સર્વિસિંગ

• વાયરિંગમાં દોષ શોધવી અને સુધારવી

📏 નિયમો અને ધોરણો

• ભારતીય વિદ્યુત નિયમો

• ઊર્જા કાર્યક્ષમતા ધોરણો

🛠️ ૨. ટ્રેડ પ્રેક્ટિકલ (Trade Practical)

📅 પ્રથમ વર્ષ

• હેન્ડ ટૂલનો ઉપયોગ

• વાયર કાપવું, ઇન્સ્યુલેશન દૂર કરવી, જોડાણ બનાવવું

• ઈલેક્ટ્રિકલ માપન

• ફ્લોરેસન્ટ લેમ્પ, પંખો, બેલ લગાવવું

• પાઈપ અને પ્લેટ અર્થિંગ

• ઘટકોનું ટેસ્ટિંગ

📅 દ્વિતીય વર્ષ

• ત્રિ-ફેઝ વાયરિંગ ઇન્સ્ટોલેશન

• મોટર કંટ્રોલ સાથે સ્ટાર્ટર (DOL, સ્ટાર-ડેલ્ટા)

• મોટર અને ટ્રાન્સફોર્મર એસેમ્બલી અને ઓપરેશન

• સોલાર પેનલ અને બેટરી ઇન્સ્ટોલેશન

• ડોમેસ્ટિક સાધનો રિપેર (ફેન, હીટર, આયરન)

• પ્રોજેક્ટ કાર્ય: સંપૂર્ણ ઘરેલું વાયરિંગ અથવા ઔદ્યોગિક કંટ્રોલ સિસ્ટમ બનાવવી

🔢 ૩. વર્કશોપ ગણિત અને વિજ્ઞાન

• પાવર (kW), ઊર્જા (kWh), લોડ ગણતરી

• રેઝિસ્ટન્સ, કેપેસિટન્સ અને ઇન્ડક્ટન્સ

• ચુંબકીયતા અને ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ઇન્ડક્શન

📐 ૪. એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગ

• ઇલેક્ટ્રિકલ સિંબોલ અને સર્કિટ ડાયગ્રામ

• સિંગલ લાઇન ડાયગ્રામ, ઘરના પ્લાન

• મોટર અને ટ્રાન્સફોર્મર વાઇન્ડિંગ ડાયગ્રામ

💼 ૫. રોજગાર કૌશલ્ય (Employability Skills)

• 💬 સંવાદ કૌશલ્ય – સુપરવાઇઝર, ક્લાયન્ટ સાથે સંવાદ

• ⏰ ટાઈમ મેનેજમેન્ટ, 🧩 ટીમ વર્ક, 🤝 પ્રોબ્લેમ સોલ્વિંગ

📘 કોર્સ માહિતી

• ⏳ અવધિ: ૨ વર્ષ (૪ સેમેસ્ટર – દરેક ૬ મહિના)

• 🎓 લાયકાત: ૧૦મું પાસ વિજ્ઞાન અને ગણિત સાથે

• 🎯 હેતુ: વિદ્યાર્થીઓને ઇલેક્ટ્રિકલ ક્ષેત્રમાં તાલીમ આપવી – ઇન્સ્ટોલેશન, રિપેર, અને મેન્ટેનન્સ માટે

👉 ટિપ્પણી: આ સિલેબસ NCVT ના ધોરણો પર આધારિત છે અને કેટલીકવાર રાજ્ય અથવા ITI અનુસાર થોડી બદલાવ આવી શકે છે. તાજેતરનું સત્તાવાર વર્ઝન જાણવા માટે DGT વેબસાઇટ કે નજીકના ITI નો સંપર્ક કરો.